Temiz Sanayi Mutabakatı Destek ve Hibeler
Ticaret Bakanlığı Uluslararası Anlaşmalar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü, Avrupa Birliği'nin (AB) "Temiz Sanayi Mutabakatı" hedefleri kapsamında Avrupa Komisyonu tarafından oluşturulan Devlet Yardımları Çerçevesi'nin (State Aid Framework accompanying the Clean Industrial Deal-CISAF) 4 Temmuz 2025 tarihli AB Resmî Gazetesi'nde yayımlandı.
CISAF ile Üye Devletlerin, temiz sanayiyi teşvik etmek amacıyla belirli yatırımlar ve hedefler için AB devlet yardımı kurallarıyla uyumlu şekilde destek sağlayabilecekleri koşullar belirlenmiştir. Bu çerçeve, 2022'den bu yana yürürlükte olan Geçici Kriz ve Geçiş Çerçevesi'nin yerini almakta olup , 31 Aralık 2030 tarihine kadar yürürlükte kalması ve uzun vadeli öngörülebilirlik sağlaması beklenmektedir.
Bu bağlamda CISAF'ta öne çıkan başlıca hususlar şunlardır:
- Temiz Enerji Yayılımı ve Düşük Karbonlu Yakıtlara Destek: Yenilenebilir enerji ve düşük karbonlu yakıtlara yönelik desteklerde prosedürler basitleştirilerek, "karbonsuzlaştırılması zor" sektörlerdeki şirketlerin dönüşümü kolaylaştırılmaktadır.
- Enerji Esnekliği ve Kapasite Mekanizmaları: Üye Devletlere, kesintili yenilenebilir elektrik kaynaklarının enerji arzına entegrasyonu için ek araçlar sunulmaktadır.
- Enerji Yoğun Kullanıcılar için Elektrik Maliyeti Desteği: Uluslararası ticarete açık ve elektriğe bağımlı sektörlerdeki şirketlere elektrik fiyat desteği sağlanacak, karşılığında karbonsuzlaşma yatırımları yapmaları istenecektir.
- Karbon Azaltımı ve Enerji Verimliliği Teknolojilerine Destek: Elektrifikasyon, hidrojen ve karbon yakalama gibi geniş bir yelpazedeki karbon azaltımı teknolojilerine destek verilmekte, KOBİ'ler tarafından yürütülen projelerde yardımlar artırılabilmektedir.
- Temiz Teknoloji Üretimi ve Net Sıfır Sanayi Yasası: Belirlenen teknolojilere yönelik üretim projeleri ile kritik hammadde üretimi ve işlenmesine destek sağlanmakta, az gelişmiş bölgelerdeki projelere daha yüksek oranlı destek verilebilmektedir.
- Kamu ve Özel Yatırım İş Birliği: Özel yatırımları riskten arındırmaya yönelik önlemler alınmasına imkân tanınmakta, sermaye, kredi veya garanti şeklinde destekler sağlanabilecektir. Öte yandan, CISAF kapsamındaki vergi düzenlemeleri çerçevesinde, 2 Temmuz 2025 tarihinde Komisyon tarafından vergi teşviklerine ilişkin bir tavsiye kararı açıklanmıştır. Bu tavsiyeler, TSM hedeflerine katkı *BSMLV1JN3K* F022/1/01.07.2003/5/07.02.2023 Birliğimizde ISO 9001:2008 Kalite Yönetim Sistemi uygulanmaktadır Sayfa 2 / 2 sağlamak amacıyla vergi teşviklerinin uygulanmasında ortak ilkeleri ortaya koymaktadır. Komisyon tavsiye belgesinde öne çıkan öneriler şunlardır:
- Üretim Kapasitesi ve Karbonsuzlaştırma için Vergi Kredileri: Temiz teknolojilerde ilave üretim kapasitesi oluşturan yatırım projelerine yönelik vergi kredileri tavsiye edilmektedir.
- Enerji Verimliliği ve Emisyon Azaltımı Yatırımları için Vergi Avantajları: Sera gazı emisyonlarını azaltan veya enerji verimliliğini artıran yatırımlar için vergi kredisi şeklinde vergi indirimi sağlanması önerilmektedir.
- Dayanıklılığa Katkıda Bulunan Yatırım Projeleri için Artırılmış Vergi Kredileri: Dayanıklılık politikası hedeflerini destekleyen yatırım projelerine yönelik daha yüksek vergi kredileri tavsiye edilmektedir.
- Temiz Teknoloji Ekipmanları için Hızlandırılmış Amortisman: Temiz teknoloji ekipmanlarının alımında hızlandırılmış amortisman, tercihen tam ve anında giderleştirme imkânı tanınması önerilmektedir.
- Dayanıklılığa Katkıda Bulunan Ekipmanlar için Artırılmış Hızlandırılmış Amortisman: Dayanıklılığa katkı sağlayan temiz teknoloji ekipmanlarına ilişkin maliyetler için en geniş hızlandırılmış amortisman rejiminin sağlanması tavsiye edilmektedir.
Bu doğrultuda, Üye Devletlerin 31 Aralık 2025 tarihine kadar, Komisyon tavsiyelerinin uygulanmasına yönelik önlemleri ve bunlardaki değişiklikleri Avrupa Komisyonu'na bildirmeleri beklenmektedir.
Bakanlığın yayımladığı yazıya göre Karbon azaltımı ve enerji verimliliğini artıran teknolojilere esnek destek mekanizması:
Elektrifikasyon, hidrojen, biyokütle, karbon yakalama - kullanım - depolama gibi geniş bir karbon azaltımı teknolojileri yelpazesine destek verilmesine imkân tanınmaktadır. Bu çerçevede, 200 milyon Avro’ya kadar projeler için önceden belirlenmiş yardım miktarları, finansman açığı esas alınarak ya da rekabete dayalı teklif süreci yöntemleriyle destek sağlanabilecektir.
Temiz teknoloji üretimi için destek ile Net Sıfır Sanayi Yasası: Anılan Yasa ile belirlenen teknolojilere yönelik tüm üretim projeleri için destek programları, Avrupa dışına kayma riski taşıyan net sıfır teknoloji üretim projelerine bireysel destek ve temiz teknolojilerin üretimi için gerekli kritik hammaddelerin üretimi ve işlenmesine destek sağlanması, mevzuat kapsamına alınmıştır.
Öte yandan, Avrupa’nın farklı bölgeleri arasında uyumu sağlamak amacıyla, Üye Devletler bölgesel yardım haritalarında tanımlanan daha az gelişmiş bölgelerdeki projelere daha yüksek oranlı destek verebilecektir. İlaveten, Üye Devletlerin temiz teknoloji ürünlerine olan talebi teşvik etmek için vergi indirimi gibi destekler sağlamasına olanak tanınmaktadır.
Kamu ve özel yatırımların birlikte hareket etmesi gerekliliği göz önüne alınarak, Üye Devletlerin, çerçeve kapsamında yer alan projelere yönelik olarak, özel yatırımları riskten arındırmaya yönelik önlemler almasının önü açılmaktadır. Bu destek; uygun projeleri içeren bir portföyü yönetecek özel bir fona veya özel amaçlı bir kuruluşa sağlanacak sermaye, kredi ve/veya garanti şeklinde olabilecektir.
Bu kapsamda, CISAF kapsamında verilecek destekler ve oranlarını gösterir liste ekte iletilmektedir.
Öte yandan, yukarıda anılan CISAF kapsamındaki vergi düzenlemeleri çerçevesinde, 2 Temmuz 2025 tarihinde Komisyon, vergi teşviklerine ilişkin bir tavsiye kararı açıklamıştır. Tavsiyeler kapsamında, TSM hedeflerine katkı sağlamak amacıyla vergi teşviklerini uygularken ve tasarlarken izlenmesi gereken ortak yönlendirici ilkeler ortaya konmaktadır.
Komisyon tavsiye belgesinde yer verilen öneriler aşağıda özetlenmektedir:
1) Temiz teknolojilerde yeterli üretim kapasitesini ve sanayinin karbonsuzlaştırılmasını sağlamak için vergi kredileri:
Üye Devletlere, nihai ürünler, ana özel bileşenler ve kritik hammaddeler için ilave üretim kapasitesi oluşturan yatırım projelerine yönelik olarak vergi kredisi şeklinde vergi indirimi sağlamaları tavsiye edilmektedir. Bu yardımların tutarının, yatırım projesinin belirlenen yardım bölgesi dışında gerçekleşmesi durumunda proje başına 150 milyon Avro’yu ve uygun maliyetlerin en fazla %15’ini aşmaması gerekmektedir. Eğer yatırım projesi belirli yardım bölgesinde gerçekleşiyorsa, yardım miktarı proje başına 200 milyon Avro veya 350 milyon Avro olabilir ve maliyetlerin en fazla %20’si veya %35’i oranında yardım sağlanabilir.
Ayrıca, CISAF kapsamında, projeler KOBİ’ler tarafından yürütüldüğünde yardımlar artırılabilecektir.
2) Sera gazı emisyonlarını azaltan veya sanayi faaliyetlerinin enerji verimliliğini artıran yatırımlar için vergi avantajları:
Özellikle İklim Yasası ile uyumlu kurumsal dönüşüm planlarını uygulayan ve açıklayan şirketlere yönelik, sera gazı emisyonlarını azaltan veya enerji verimliliğini artıran yatırımlar için vergi kredisi şeklinde vergi indirimi sağlanması tavsiye edilmektedir. Bu yardımların tutarının proje başına 200 milyon Avro’yu aşmaması, yardım yoğunluğunun ise yatırım türüne bağlı olarak %20 ile %60 arasında değişmesi öngörülmektedir. Ayrıca, CISAF kapsamında, projeler KOBİ’ler tarafından yürütüldüğünde yardımlar artırılabilecektir.
3) Dayanıklılığa katkıda bulunan yatırım projeleri için artırılmış vergi kredileri:
Üye Devletlere, dayanıklılık politikası hedeflerini destekleyen yatırım projelerine yönelik olarak daha yüksek vergi kredileri sağlamaları tavsiye edilmektedir. Bu amaçla, olabilecek proje türleri şu şekilde sıralanmaktadır:
- a) Tek bir üçüncü ülkeye yüksek düzeyde bağımlı olan net sıfır nihai ürün ya da net sıfır ana özel bileşen üretimini amaçlayan yatırım projeleri;
- b) Net Sıfır Sanayi Yasası (NZIA) kapsamında belirlenen stratejik projeler;
- c) NZIA kapsamında Üye Devletler tarafından belirlenmiş bir net sıfır teknoloji hızlandırma vadisi içinde yer alan Yatırım projeleri;
- d) İnovasyon Fonu tarafından olumlu değerlendirilmiş ve Strategic Technologies for Europe Platform
(STEP) Tüzüğü kapsamında “Egemenlik Mührü” (Sovereignty Seal) ile ödüllendirilen projeler;
- e) Kritik Hammadeler Yasası uyarınca stratejik proje olarak tanınlanan yatırım projeleri.
4) Temiz teknoloji ekipmanlarına yönelik talebi desteklemek amacıyla vergi açısından tam ve anında giderleştirme dahil hızlandırılmış amortisman uygulaması:
Üye Devletlere, temiz teknoloji ekipmanlarının satın alınması veya kiralanması için bir vergi dönemi içinde yapılan harcamaların hızlandırılmış amortisman yoluyla, tercihen tam ve anında giderleştirme şeklinde, vergisel olarak indirilebilmesine imkân tanımaları tavsiye edilmiştir. Tam ve anında giderleştirme mümkün değilse, uygun maliyetlerin en az %30’unun edinme yılında gider olarak yazılabilmesine olanak sağlanması sözkonusu olacaktır. Bahsekonu varlıkların yeni olması, uygulama şartlarından birisi olup, şirket filoları için sıfır emisyonlu araçların da hızlandırılmış amortisman kapsamına alınması mümkündür.
5) Dayanıklılığa katkıda bulunan temiz teknoloji ekipmanı edinimi için artırılmış hızlandırılmış
amortisman:
Üye Devletlere, dayanıklılığa katkı sağlayan temiz teknoloji ekipmanlarının satın alınması veya kiralanmasına ilişkin maliyetler için en geniş hızlandırılmış amortisman rejimini sağlamaları tavsiye edilmektedir.
Bu doğrultuda, Üye Devletlerin 31 Aralık 2025 tarihine kadar, Komisyon tavsiyelerinin uygulanmasına yönelik olarak yürürlüğe koydukları ya da duyurdukları önlemler ile hala yürürlükte olan benzer önlemleri ve bunlardaki değişiklikleri Avrupa K