Patlamadan Korunma Raporu ve Patlamadan Korunma Dökümanı Hazırlama
Patlamadan Korunma Raporu (PKR) Alması Gereken Tesisler
Patlamadan Korunma Raporu (PKR), patlayıcı ortam oluşma riski bulunan işyerlerinde alınması zorunlu bir belgedir. Bu rapor, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yayınlanan "Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik" (2013) kapsamında düzenlenir.
PKR Hazırlatması Gereken Tesisler
Aşağıdaki sektörlerde faaliyet gösteren ve patlayıcı gaz, buhar, toz veya sis oluşma ihtimali olan tesisler PKR hazırlatmakla yükümlüdür:
- Kimya ve Petrol Sektörü
- Petrokimya tesisleri
- Rafineriler
- Boya, vernik, solvent üretim tesisleri
- Gaz depolama ve dolum tesisleri
- LPG ve doğalgaz dolum istasyonları
- Enerji ve Yakıt Sektörü
- Doğalgaz çevrim santralleri
- Kömür işleme ve depolama tesisleri
- Biyogaz üretim tesisleri
- Gıda ve Tarım Sektörü
- Un, nişasta, şeker fabrikaları (toz patlaması riski)
- Yem üretim tesisleri
- Süt tozu ve gıda tozu üretimi yapan tesisler
- Maden ve Metal Sektörü
- Kömür madenleri (metan gazı patlaması riski)
- Metal tozu üretimi yapan tesisler (alüminyum, magnezyum vb.)
- Demir-çelik fabrikalarında toz birikimi olan alanlar
- Ağaç ve Kağıt Sanayi
- Ahşap işleme atölyeleri (marangozhaneler)
- Kağıt ve talaş tozu bulunan tesisler
- Atık ve Geri Dönüşüm Tesisleri
- Biyometanizasyon tesisleri
- Çöp depolama ve bertaraf alanları (metan gazı riski)
- Diğer Sektörler
- İlaç üretim tesisleri (tozlu ortamlar)
- Tekstil fabrikaları (pamuk tozu patlaması riski)
- Akü üretim tesisleri (hidrojen birikimi riski)
PKR Yükümlülüğünün Kapsamı
- Patlayıcı ortam oluşma riski bulunan tüm işletmeler, yetkili kuruluşlardan (MMO, TÜV, vb.) PKR almalıdır.
- Bölgesel değerlendirme yapılır (Zone 0, 1, 2 gazlar için; Zone 20, 21, 22 tozlar için).
- Patlamadan korunma dokümanı (PKD) ile birlikte hazırlanır.
Patlamadan Korunma Dokümanı (PKD) Hazırlatmayan Firmaların Karşılaşabileceği Sorunlar
Patlamadan Korunma Dokümanı (PKD), patlayıcı ortam riski bulunan işyerleri için yasal bir zorunluluk olup, bu dokümanı hazırlatmayan firmalar ciddi yaptırımlarla karşılaşabilir. İşte olası sorunlar:
- Yasal Yaptırımlar ve Cezaî İşlemler
- İdari Para Cezaları:
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) denetimlerinde PKD’si olmayan firmalara 2024 yılı için 23.000 TL'den başlayan cezalar kesilir. (Bu tutar her yıl güncellenir.)
- Tekrarlayan ihlallerde cezalar katlanarak artar.
- İş Durdurma ve Kapatma:
- Ağır ihlal durumunda iş durdurma kararı verilebilir.
- Özellikle yüksek riskli sektörlerde (kimya, maden, enerji) tesisin kapatılması söz konusu olabilir.
- İş Kazaları ve Can Kaybı Riski
- Patlama riski yüksek ortamlarda önlem alınmaması, ölümcül iş kazalarına yol açabilir.
- Örneğin;
- Metal tozu patlamaları (alüminyum, magnezyum)
- Gaz sızıntısı kaynaklı patlamalar (LPG, doğalgaz)
- Un/toz patlamaları (gıda sektörü)
- Hukuki ve Cezai Sorumluluk
- İşveren, çalışanların hayatını tehlikeye attığı için Türk Ceza Kanunu (TCK 85 ve 257. maddeler) kapsamında cezai sorumluluk altına girer.
- Kasten veya taksirle ölüme/yaralanmaya neden olma durumunda hapis cezası söz konusu olabilir.
- Tazminat Davaları:
- Çalışanlar veya mağdur yakınları, ağır tazminat talepleriyle dava açabilir.
- Sigorta ve Tazminat Sorunları
- SGK ve özel sigorta şirketleri, PKD olmayan işyerlerinde meydana gelen kazalarda tazminat ödemeyi reddedebilir.
- İş kazası sonrası sigorta poliçeleri iptal edilebilir.
- Marka İtibarı ve Müşteri Kaybı
- Denetim raporları kamuya açık hale gelebilir, firmanın itibarı zedelenir.
- Büyük firmalarla iş yaparken PKD zorunluluğu olabilir, doküman olmaması ticari ilişkileri bozabilir.
Uluslararası Standartlara Uyumsuzluk
- ATEX direktifleri (Avrupa) ve OSHA (ABD) gibi uluslararası düzenlemelere uyulmaması, ihracat yapan firmalar için engel oluşturur.
Sonuç: PKD Mutlaka Hazırlatılmalıdır!
- Yasal uyum için
- Çalışan güvenliği için
- Ceza ve tazminat risklerini önlemek için
- İş sürekliliğini sağlamak için
PKD, yetkili İş Güvenliği Uzmanları ve mühendisler tarafından hazırlanmalıdır. Aksi halde yukarıdaki risklerle karşılaşılabilir.
Detaylı bilgi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ile iletişime geçebilirsiniz.